Het is crisis bij Ajax. En algemeen directeur Edwin van der Sar is het mikpunt van kritiek. Hij lijkt wel onzichtbaar. Volgens leiderschapsexpert Franka Rolvink Couzy is een afwezige stijl van leidinggeven prima als alles van een leien dakje gaat, maar niet als de organisatie in crisis is. Dan leidt het juist tot schade.
Een tiran als baas is verschrikkelijk, maar nog destructiever is het als een baas afwezig is, blijkt uit Zweeds onderzoek met de titel The prevalence of destructive leadership behaviour.
Deze zogenoemde laisser-faire leider neemt op papier weliswaar een leidende positie in, maar van de verantwoordelijkheden en de plichten wordt afstand gedaan. Besluitvorming wordt vermeden, er is weinig aandacht voor het bereiken van doelen en er is nauwelijks bemoeienis met ondergeschikten, zo meldt de conclusie.
Destructief leiderschap bij Ajax
Wie dit onderzoek leest, kan niet om de overeenkomsten met voetbalclub Ajax heen. Nu de club vanwege slechte prestaties de titelkansen lijkt te hebben verspeeld en is uitgeschakeld in de Champions League, grijpt de directie in: veel te laat.
‘Het kwaad is al geschied’, schrijft Het Parool een dag na de gelijkmaker tegen Volendam. Deze wedstrijd was volgens algemeen directeur Edwin van der Sar misschien ‘de druppel’, de roep om ingrijpen klonk al veel langer. Alleen dat deed hij niet. En ook de raad van commissarissen keek het aan.
‘Waar is algemeen directeur Edwin van der Sar? Oh, die is een rondje fietsen’, klinkt dan ook het steevast op de burelen van Ajax, schrijft De Telegraaf. Of het een grapje is of waarheid, het is het gevoel dat heerst en speelt. Dat is op zich al een slecht teken. De directeur is er niet, terwijl de tent in brand staat.
Ajax-fans ontevreden over Edwin van der Sar
Supporters zien dat ook. Zij missen een leider die koers houdt. Op een spandoek gaven ze donderdagavond een boodschap aan de directeur: ‘Sar een boegbeeld voor altijd, maar als directeur de weg kwijt.’
Wanneer een organisatie in crisis is, dan staat een leider een paar dingen te doen, schrijft Harvard Business Review in een artikel waarin het de vergelijking maakt met historische militaire leiders in oorlogstijd. Twee die hieruit springen zijn communiceren en besluiten nemen.
Zoals gezegd was de Ajax-directie lange tijd ronduit besluiteloos. Totdat eerder deze week uit een praatsessie tussen de mental coach en de spelers naar voren kwam dat zij ontevreden zijn over de staf. Dus pas toen de spelers het zeiden werd duidelijk dat er toch echt een besluit moest worden genomen.
Gaten bij Ajax niet opgevuld
Trainer Alfred Schreuder wordt nu geofferd, omdat hij niet het verwachte resultaat behaalde, maar hem wegsturen is niet de enige oplossing. Er moet breder worden ingegrepen. Er zijn ook klachten over het technische hart en over het feit dat er na een jaar nog geen technisch directeur is, terwijl PSV binnen een paar maanden al een nieuwe invulling voor die positie heeft.
Waar het binnen een organisatie niet botert, zal een volgende trainer tegen dezelfde problemen aanlopen. Zo werkt dat in een systeem, zoals een bedrijf als Ajax is.
Toegegeven, de vorige trainer, Erik ten Hag, had minder last van het gerommel in de directiekamer en behaalde wel resultaat, maar toen zaten er meer juiste mensen op de juiste plek. Nu naast het vertrek van de technisch directeur een minder ervaren trainer is aangesteld, spelers naar andere clubs gaan en een belangrijk rvc-lid is opgestapt, stort het model in.
En de leider vult deze gaten in de organisatie niet op, maar wacht af, waardoor de club stuurloos is.
Edwin van der Sar communiceert slecht
Ook op communicatie is het leiderschap afwezig. Vrijwel elke leider weet: je kunt eigenlijk nooit te veel communiceren, alleen te weinig. Toch is dat wat Van der Sar juist deed.
Het lijkt er zelfs op dat hij angstvallig elke vorm van communicatie probeerde te vermijden. Of het nu ging om het drama rond Abdelhak Nouri, het steekincident rond Quincy Promes of om de piemelfoto’s van technisch directeur Marc Overmars, de directeur was onzichtbaar, aldus het AD. Ook hier greep de raad van commissarissen niet in.
Soms trad de directeur onder druk wel naar buiten, maar dit was nooit zijn eerste reactie. Zo delegeerde hij de communicatie met de familie van Nouri en scheepte hij het publiek af in de zaak Overmars met een quote in het persbericht.
De interne communicatie kreeg volgens hem voorrang, maar als leider moet je oog hebben voor the whole system in the room. Iedereen moet worden geïnformeerd, door jou, anders gaan anderen ermee aan de haal.
Zo kon hij niet voorkomen dat na het vertrek van routinier Daley Blind een van de leden uit het technische hart, Klaas-Jan Huntelaar, in de media kon leeglopen. Daarop zag Blind zijn kans schoon om zijn visie op het verhaal breed te delen, waarmee de vuile was buiten kwam te hangen en nieuwe onrust binnen de club sloop.
Vertrek Daley Blind vergroot onveilig gevoel
Uit het verhaal van Blind blijkt dat hij na jaren trouwe dienst aan de kant is gezet, zonder een gedegen afscheid. Dit is funest voor de veiligheid op de werkvloer. De achterblijvende spelers, die trouw zijn aan hun teamlid, zullen zich afvragen of hen eenzelfde lot wacht. Je kunt nog zoveel succes voor de club brengen, als je er niet meer toe doet, word je als vuil buiten de deur gezet.
De trainer had bij dit vertrek een grote rol, maar de directie had hier oog voor moeten hebben. Ze stond erbij en keek ernaar. Terwijl ‘we steunen elkaar’ nota bene een kernwaarde van de club is, zo staat in het jaarverslag.
Hoewel ook de ambitie er in het jaarverslag vanaf spat, lukt het de directie niet die waar te maken. Aandeelhouders en supporters worden beloftes gedaan als: ‘Wij willen de beste zijn’; wij denken aanvallend’; ‘wij versterken elkaar’ en ‘wij tonen leiderschap’. Maar dat blijkt niet uit de houding van de directie.
Of dit laat-maar-lopen-leiderschap nu een resultaat is van incompetentie, gebrek aan kennis of juist een bewuste strategisch zet, het schendt duidelijk het belang van de organisatie en de verwachtingen van medewerkers, spelers, aandeelhouders en supporters.